In dit blog leg ik uit waarom ik denk dat Participatie en Co-creatie projecten kunnen versnellen en daarmee een bijdrage kunnen leveren aan de oplossing voor de woningnood.
“Ik ben wel weer toe aan een goede crisis!” Dat was de laatste zin van mijn vorige blog. Kennelijk voorzag ik wat er zou gebeuren (uiteraard niet de huidige Corona-crisis waarin we verkeren), want het is wederom crisis binnen de projectontwikkeling: Iedere maand verdiepen de problemen zich en zien we de effecten van stikstof en het Pfas-dossier steeds meer terug in de productiecijfers. Hoe de Corona-crisis gaat doorwerken is afwachten. Het zal in belangrijke mate wel afhangen van de duur. Ik zie in ieder geval wel dat in contracten en planologische procedures al voorbehouden worden gemaakt. Tenslotte komt nu ook nog naar voren dat in de planvormingsfase offline participatie (want grote groepen) geen optie meer is. Lokale inspraakverordeningen hebben moeten hier op anticiperen.
Het nieuws wordt nu uiteraard bepaald door Corona. Voor half maart stond het nieuws nog vol over de woningnood. Politici lokaal en centraal buitelden over elkaar heen met maatregelen, nog meer regels, nog meer beperkingen, terwijl er maar één ding helpt: bouwen! En snel!
“De vraag die ik mezelf meer en meer nadrukkelijk stel is: Waar is de stem van de woningzoekende en wie verwoordt die stem?”
We zijn na de vorige crisis weer in hoogtijdagen aanbeland en tegelijkertijd zie ik de focus op de klant weer behoorlijk verslappen. Projecten zijn weer enorm qua omvang, en de regeldruk en complexiteit van projecten neemt evenredig toe waardoor de ruimte voor participatie en co-creatie van de koper afneemt. Mijn voorspelling is dat dit door Corona nog erger gaat worden. Het doel heiligt de middelen.
De groeikernen, de Vinexwijken en de (nieuwe) sleutelprojecten zijn allemaal centraal gestuurd vanuit het Rijk, bedacht en gerealiseerd voor consumenten, zonder al teveel inspraak van diezelfde consument. Een hele serie van die projecten loopt nog steeds. We zijn 30 jaar verder en de woningnood is niet opgelost. Is nieuwe centrale sturing dan de oplossing voor de woningnood? Nee, ik denk het niet. Er zijn vast mensen die met allerlei data kunnen aantonen dat dit beleid succesvol was, maar de kunst is om projecten te versnellen. En dat schiet niet op zolang projecten centraal gereguleerd zijn.
Dus hoe te versnellen? Is het betrekken van de belanghebbenden en de woonconsument een oplossing?!
Deze vraag heb ik eigenlijk lang geleden als student bestuurskunde al beantwoord; In mijn scriptie toonde ik aan dat Procesmanagement (netwerktheorie) kan bijdragen aan het versnellen van projecten. Vervolgens heb ik jaren in het procesmanagement gewerkt en eigenlijk is dat nog steeds de kern van mijn werk als gebiedsontwikkelaar: “Alle neuzen dezelfde kant op krijgen, zodat een project (snel) kan worden gerealiseerd.”
“In andere woorden, participatie als katalysator.”
Een mooi voorbeeld hiervan komt uit mijn geliefde Bakel, waar ik ben geboren en getogen. Ik mag een bedrage geven aan het centrumplan als speerpunt van de Dorpsvisie van 2016. Eind januari 2020 heeft de gemeenteraad het centrumplan vastgesteld en middelen vrijgemaakt. De reactie van de gemeenteraad was (vrij vertaald): “Complimenten voor het participatieproces: wie zijn wij als raad om het plan af te keuren als dit is wat Bakel wil?”
Een ander voorbeeld is het project Villa Mokum. Bij AM bleek uit onderzoek dat kopers maximaal twee jaar van tevoren betrokken willen worden bij hun huis, maar de gemeenten en ontwikkelaars hebben dan allang moeten beslissen welke huizen er gaan komen. Om te voorkomen dat ze niet de verkeerde (lees; ongewilde) huizen bouwen, wordt er op veilig gespeeld met het bouwen van veel van hetzelfde soort huizen, zoals appartementen van 80-90 vierkante meter, rijwoningen en twee-onder-één-kappers.
“Als de buurt ja zegt en de consument wil ook, welke ambtenaar, politicus of ontwikkelaar zegt dan nog dat het anders moet? Dan kan je toch direct dóór? Het volk heeft gesproken!
Ik ben er dus van overtuigd dat belanghebbenden en consumenten kunnen bijdragen aan versnelling van woningbouwproductie. In die zin is de Omgevingswet dus een zegen, want nu is participatie verankerd in het stelsel. We hoeven nu alleen nog te luisteren en de koper serieus te nemen.
Wie doet er mee? Ik doe een oproep om ‘best practices’ te delen zodat we als werkveld stap voor stap meer vertrouwen krijgen in de meerwaarde van participatie en co-creatie.
Lees ook: Wéér zo’n inloopavond. Of: YES! Weer een inloopavond!
